Türkiye’de
İklim Tipleri
Türkiye,
matematik ve özel konumu nedeniyle çeşitli iklim tiplerinin görüldüğü bir
ülkedir. Türkiye’de, çevresindeki denizlerin, kara kütlelerinin, basınç
merkezlerinin, enlemin ve yeryüzü şekillerinin etkisiyle 3 ana iklim tipi
belirmiştir. Ana iklim tipleri arasında her iki iklim tipinin de özelliğini
taşıyan geçiş iklimleri görülür.
Karasal
İklim
Karasal
İklimin Özellikleri
Kuzey
Anadolu ve Toros Dağları denizel etkilerin iç
bölgelere girmesini zorlaştırdığı için iç kesimlerde iklim
karasallaşmıştır.
Yıllık
yağış miktarı az, sıcaklık farkları belirgindir.
Karasal
iklim, enlem ve yükselti farkı nedeniyle 3 tipe ayrılır:
UYARI
: Karasal iklimde yaz kuraklığının görülmesi, Akdeniz yağış rejiminin etkili
olduğunu gösterir.
İç
Anadolu Tipi
İç
Anadolu, İç Batı Anadolu, Göller Yöresi ve Ergene Havzası’nda
görülür.
Yazlar
sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer.
En
yağışlı mevsim ilkbahardır.
Yıllık
sıcaklık ortalaması : 10°C - 12°C
Ocak
ayı sıcaklık ortalaması : 2°C - 4°C
Temmuz
ayı sıcaklık ortalaması : 25°C
Yıllık
yağış miktarı : 250 – 500 mm
Güneydoğu
Anadolu Tipi
Türkiye’nin
en sıcak iklim bölgesidir.
Yazlar
çok sıcak, kurak ve uzun, kışlar ılık, yer yer soğuk
ve kısa geçer.
Yaz
kuraklığının en belirgin olduğu bölgedir.
Bölgenin
batısında kış yağışları, doğusunda ilkbahar yağışları
belirgindir.
Yıllık
sıcaklık ortalaması : 15°C – 19°C
Ocak
ayı sıcaklık ortalaması : 1°C - 2°C
Temmuz
ayı sıcaklık ortalaması :30°C den yüksek
Yıllık
yağış miktarı : 400 – 700 mm
Doğu
Anadolu Tipi (Yazın Yağışlı Tip)
Bölgenin
yüksek bölümlerinde karasal iklim özellikleri daha
belirgindir.
Kışlar
çok soğuk, karlı ve uzun, yazlar serin, yağışlı ve kısa
geçer.
En
yağışlı mevsimler, yaz ve ilkbahardır.
Kar
yağışı ve don olayı çok sık görülür.
Yükseltinin
etkisiyle kar yağışı diğer bölgelere göre erken başlar.
Yıllık
sıcaklık ortalaması : 3°C - 6°C
Ocak ayı sıcaklık ortalaması : -12°C’den düşük
Temmuz
ayı sıcaklık ortalaması :21°C - 22°C
Yıllık
yağış miktarı : 400 – 600 mm
Doğu
Anadolu Tipi (Yazları Kurak Tip)
Bölgenin
Çukurda kalan alanlarında (Yukarı Fırat, Orta ve Yukarı Murat Bölümleri) kış
sıcaklığı biraz daha yüksektir. Ancak İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu tipine
göre kışlar sert geçer.
İlkbahar
yağışları belirgindir.
Yazlar
daha sıcak ve kurak geçer.
Bu
iklim tipi yükseltisi düşük çöküntü ovalarında ve akarsularca derin yarılmış
vadi tabanlarında görülür.
Yıllık
sıcaklık ortalaması : 12°C – 12°C
Ocak
ayı sıcaklık ortalaması : -8°C
Temmuz
ayı sıcaklık ortalaması :25°C den yüksek
Yıllık
yağış miktarı : 300 – 500 mm
Karadeniz İklimi
Karadeniz İkliminin Özellikleri
Karadeniz Bölgesi’nin kıyı kesimlerinde görülür.
Her mevsim yağışlıdır. En çok yağış sonbahar ile kış aylarında düşer.
Türkiye’de görülen iklimler içinde yıllık yağış miktarı en fazla olandır.
Yazlar serin ve yağışlı, kışlar ılık ve yağışlı geçer.
Yıllık sıcaklık farkı azdır.
Bulutluluk oranı yüksek, güneşli gün sayısı azdır.
Karadeniz iklimi yer şekillerinin farklılığı nedeniyle 3 alt tipe ayrılmıştır.
UYARI : Karadeniz iklimi sıcaklık ve nem koşulları bakımından okyanusal iklime benzer. Bu iklim tipinde yağış miktarı dağların konumuna ve yükseltilerine bağlı olarak farklılık gösterir.
Doğu Karadeniz Tipi
Dağların kıyıdan hemen sonra yükselmesi, uzanış yönleri ve bunların yağış getiren rüzgarlara dönük olması gibi etkenlerden dolayı Türkiye’nin ve bölgenin en yağışlı bölümüdür.
Yıllık sıcaklık ortalaması : 14°C - 15°C
Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 7°C
Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 23°C
Yıllık yağış miktarı 1500-2500 mm
Orta Karadeniz Tipi
Bu bölümde dağlar kıyıdan uzaklaştığı ve yükseltileri azaldığı için yıllık yağış miktarı azalmıştır.
Yıllık sıcaklık farkları azdır.
Yıllık sıcaklık ortalaması : 14°C - 15°C
Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 7°C
Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 23°C
Yıllık yağış miktarı : 700 – 900 mm
Batı Karadeniz Tipi
Yaz ve kış sıcaklıkları Orta ve Doğu Karadeniz tipine göre biraz daha düşüktür.
Yıllık yağış miktarı, Orta Karadeniz’dekinden daha azdır.
Kar yağışı ile don olayı Doğu ve Orta Karadeniz’e göre daha sık görülür.
Yıllık sıcaklık ortalaması : 13°C - 14°C
Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 5°C
Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 21°C
Yıllık yağış miktarı : 1000-1500 mm
Karadeniz İkliminin Doğal Bitki Örtüsü
Sıcaklık ve yağış koşulları gür ormanların ve ormanaltı florasının gelişmesini sağlamıştır. Ancak Orta Karadeniz Bölümü’nde yıllık yağış miktarının azalmasına bağlı olarak orman örtüsü zayıflar.
Karadeniz Bölgesi Bitki Katları
Geniş yapraklı ağaçlardan oluşan orman
Geniş ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan orman
İğne yapraklı ağaçlardan oluşan orman
Alpin çayırlar
Karasal
İklimin Doğal Bitki Örtüsü
İlkbahar
yağışlarıyla yeşeren, yaz kuraklığı ile fazla boy atmadan sararan ve step
(bozkır) adı verilen bitki örtüsü geniş yer kaplar. Step alanlarının bir bölümü
antropojendir.
Yüksek
yerlerde yer yer iğne yapraklı ağaçlardan oluşan
ormanlar bulunur. Dağ doruklarına yakın yerlerde düşük sıcaklık nedeniyle dağ
çayırları yer alır.
Antropojen Step (Bozkır) : Ağaçların tahrip edildiği
alanlarda gelişen steplere antropojen step (bozkır)
adı verilir.
Akdeniz İklimi
Akdeniz İkliminin Özellikleri
Yazları sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer.
Kar yağışı ve don olayı ender görülür.
En yağışlı mevsim kış, en kurak mevsim yazdır.
Yaz kuraklığı belirgindir.
Akdeniz iklimi sıcaklık ortalamaları farklı olduğu için 2 tipe ayrılır.
UYARI : Akdeniz ikliminin etki alanı Akdeniz Bölgesi’nde Toros Dağları’nın varlığı nedeniyle dar, Ege Bölgesi’nde ise dağların kıyıya dik uzanması nedeniyle geniştir.
Asıl Akdeniz Tipi
Akdeniz ve Ege kıyılarında görülür.
Dağların kıyıdan hemen sonra yükseldiği yerlerde yağış miktarı artar.
Kış sıcaklığının en yüksek olduğu yerler Akdeniz kıyılarıdır.
Yıllık sıcaklık ortalaması : 18°C - 19°C
Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 8°C - 9°C
Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 28°C - 30°C
Yıllık yağış miktarı : 750 – 1000 mm
Bozulmuş Akdeniz Tipi (Marmara Tipi)
Gelibolu Yarımadası ile Güney Marmara kıyılarında daha yaygın olan bu iklim tipi, Trakya’nın büyük bir bölümünde de görülür.
Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında geçiş özelliği gösterir.
Enlem farkı nedeniyle sıcaklık ortalamaları Asıl Akdeniz tipine göre düşüktür.
Kar yağışı ve don olayı Asıl Akdeniz tipine göre daha sık görülür.
Yıllık sıcaklık ortalaması : 12°C - 15°C
Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 5°C - 6°C
Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 24°C
Yıllık yağış miktarı : 600 – 800 mm
UYARI : Akdeniz İkliminin Marmara tipinde sıcaklıkların daha düşük olması, enlem farkı ve kuzeyden gelen rüzgarların etkisiyle açıklanır, Karadeniz ikliminin etkisiyle yaz yağışlarında artış görülür.
Akdeniz İkliminin Doğal Bitki Örtüsü
Kısa, bodur ağaç ve çalılardan oluşan makilerdir. Maki bütün yıl boyunca yeşil kalır.
Makilerin yükselti sınırı enlemin etkisine bağlı olarak değişir.
Akdeniz’de 700 – 800 m
Ege’de 400 – 500 m
Güney Marmara’da ise 250 – 300 m’dir.